LỜI KHUYÊN & GÓC NHÌN
GÁNH NẶNG BẤT CÔNG – VÔ SINH THỰC SỰ LÀ LỖI CỦA PHỤ NỮ?
Góc nhìn của một chuyên gia hiếm muộn
Vô sinh không phải lúc nào cũng là “lỗi” của ai đó, mà là một thách thức y học phức tạp. Dù là từ ngữ tôi nghe thấy hàng ngày, vẫn mang một sức nặng vô hình. Trong nhiều năm, tôi đã ngồi đối diện với các cặp vợ chồng, chứng kiến ước mơ làm cha mẹ của họ treo lơ lửng. Và thường xuyên, tôi nghe thấy câu hỏi không thành lời, đè nặng lên trái tim họ: “Đây có phải là lỗi của tôi không?” Đặc biệt là từ những người phụ nữ.
Tôi còn nhớ rất rõ ánh mắt của chị H., một bệnh nhân đã đến với tôi sau nhiều năm cố gắng có con. Chị luôn tự trách mình vì đã “mải mê công việc” mà quên đi “tuổi sinh sản”. Ánh mắt ấy chất chứa sự dằn vặt, lo lắng và cả một chút sợ hãi. Tôi hiểu, chị không chỉ đối diện với vấn đề y học, mà còn phải vật lộn với áp lực từ gia đình, xã hội và cả chính bản thân mình.
Áp lực xã hội, kỳ vọng văn hóa, sự đổ lỗi tinh tế (và đôi khi không hề tinh tế) – tất cả dồn lại, tạo ra một gánh nặng vô hình. Trong thực tế lâm sàng, hành trình điều trị vô sinh thường là một hành trình đơn độc. Những cuộc hẹn liên miên, các thủ thuật xâm lấn, và những câu hỏi từ người thân – dù xuất phát từ ý tốt – lại vô tình khoét sâu thêm nỗi đau. Tôi nhận thấy nhiều bệnh nhân của mình dần rút lui khỏi các mối quan hệ xã hội, né tránh những sự kiện vui vẻ như tiệc mừng em bé hay thông báo mang thai. Mỗi dịp như vậy, dù họ chân thành chúc mừng người khác, lại trở thành một lời nhắc nhở nghiệt ngã về những gì họ khao khát nhưng không thể đạt được. Họ cảm thấy như đang sống một cuộc đời vô hình, nỗi đau của họ không ai thấu hiểu.
Nhưng tôi có thể khẳng định với bạn, một cách dứt khoát, rằng vô sinh không phải lúc nào cũng là lỗi của phụ nữ. Đó là một mạng lưới phức tạp của các yếu tố sinh học, môi trường và lối sống. Phải hiểu rằng vô sinh ảnh hưởng đến cả nam và nữ như nhau.
Tôi thường giải thích cho bệnh nhân của mình rằng khoảng một phần ba các trường hợp vô sinh là do các yếu tố ở nữ giới, một phần ba là do các yếu tố ở nam giới và một phần ba còn lại là do sự kết hợp của cả hai hoặc vô sinh không rõ nguyên nhân. Các yếu tố ở nữ giới có thể bao gồm rối loạn rụng trứng như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS), lạc nội mạc tử cung, tắc ống dẫn trứng hoặc bất thường tử cung. Các yếu tố ở nam giới có thể bao gồm số lượng tinh trùng thấp, khả năng di chuyển của tinh trùng kém hoặc hình thái tinh trùng bất thường. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Human Reproduction đã chỉ ra rằng chất lượng tinh trùng đang giảm sút đáng kể trên toàn cầu, đặc biệt tại các nước phát triển. Nghiên cứu này cho thấy nồng độ tinh trùng trung bình đã giảm từ 101,2 triệu/ml năm 1973 xuống còn 49,0 triệu/ml năm 2018, tương đương giảm 51,6%. Tổng số lượng tinh trùng cũng giảm 62,3% trong cùng khoảng thời gian. Sự suy giảm này có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản và sức khỏe nam giới trong tương lai*. Hơn nữa, các yếu tố lối sống như hút thuốc, uống quá nhiều rượu, béo phì và tiếp xúc với các chất độc môi trường có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản ở cả nam và nữ. Vì vậy, trước khi bạn bắt đầu tự trách mình, hãy xem xét phạm vi rộng lớn của các yếu tố tiềm ẩn.
Bước đầu tiên trong việc giải quyết vô sinh là đánh giá toàn diện cả hai người. Có một số xét nghiệm cơ bản và bổ sung để điều tra nguyên nhân gây vô sinh. Điều quan trọng là cần phải hiểu những xét nghiệm này không phải để đổ lỗi; mà để thu thập thông tin nhằm mục đích đưa ra các quyết định sáng suốt, hiệu quả. Tôi luôn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giao tiếp cởi mở giữa bệnh nhân và đội ngũ y tế trong suốt quá trình này.
Vô sinh không phải bệnh nan y. Có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả cho vô sinh: từ đơn giản như thay đổi lối sống và thuốc men đến các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản (ART) như thụ tinh nhân tạo (IUI) và thụ tinh trong ống nghiệm (IVF). Khoa học kỹ thuật cũng đã tiến bộ hơn nhiều.
Không thể phủ nhận việc vô sinh có thể gây ra những tổn thất cảm xúc đáng kể cho cả cá nhân và các cặp vợ chồng. Vòng tuần hoàn liên tục của hy vọng và thất vọng, gánh nặng tài chính của việc điều trị và sự kỳ thị xã hội xung quanh vô sinh có thể dẫn đến cảm giác lo lắng, trầm cảm và cô lập. Nhưng có lẽ gánh nặng lớn nhất mà tôi thấy bệnh nhân của mình phải mang là sự tự trách âm thầm: “Tôi Đã Làm Sai Điều Gì?”. Nó không chỉ là một cảm xúc thoáng qua, mà là một quá trình tâm lý phức tạp. Bệnh nhân thường tự dằn vặt bản thân, đặt câu hỏi về những quyết định trong quá khứ và những thói quen hiện tại. “Có phải tôi đã đợi quá lâu?”, “Có phải tôi không ăn uống đủ lành mạnh?”, “Có phải tôi quá căng thẳng?”. Những câu hỏi này, phần nào đó, củng cố thêm quan niệm sai lầm rằng vô sinh là một thất bại cá nhân.
Tôi thường khuyên bệnh nhân của mình tham gia các nhóm hỗ trợ hoặc cộng đồng trực tuyến, nơi họ có thể kết nối với những người khác đang trải qua những trải nghiệm tương tự. Chia sẻ cảm xúc và kinh nghiệm với những người khác có thể vô cùng hữu ích trong việc đối phó với những thách thức cảm xúc của vô sinh.
Và một câu hỏi quan trọng luôn đau đáu trong tôi: liệu Thiên Chức Làm Mẹ có phải là con đường duy nhất đến sự trọn vẹn? Tôi nghĩ rằng, chúng ta cần phải mở rộng định nghĩa về hạnh phúc. Tôi thường nghe bệnh nhân nói rằng cuộc sống của họ sẽ không trọn vẹn nếu không có con. Liệu chúng ta có đang quá coi trọng vai trò của con cái trong việc định nghĩa hạnh phúc? Liệu chúng ta có nên khuyến khích bệnh nhân khám phá những khía cạnh khác của cuộc sống, những niềm vui và mục tiêu khác ngoài việc làm mẹ?
Trong quá trình điều trị, tôi luôn cố gắng giúp bệnh nhân tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống. Tôi khuyến khích họ theo đuổi những đam mê, xây dựng những mối quan hệ ý nghĩa, và tìm kiếm những mục tiêu khác ngoài việc sinh con. Bởi vì, một cuộc sống phong phú và ý nghĩa sẽ giúp họ đối mặt với những khó khăn một cách mạnh mẽ hơn. Khi bệnh nhân nói “con cái là giá trị duy nhất”, tôi thường nhẹ nhàng hỏi: “Vậy còn sức khỏe của chị thì sao? Còn hạnh phúc của anh chị thì sao? Còn những ước mơ và hoài bão mà anh chị đã từng ấp ủ thì sao?”. Tôi hiểu rằng khao khát có con có thể trở thành một nỗi ám ảnh, nhưng tôi cũng biết rằng nếu chúng ta để nỗi khao khát ấy chiếm trọn tâm trí, chúng ta sẽ đánh mất đi những niềm vui và cơ hội khác trong cuộc sống.
Tôi luôn cố gắng giúp bệnh nhân giành lại bản sắc của mình, để họ nhớ lại họ là ai trước khi vô sinh trở thành một phần trong cuộc sống của họ. Tôi khuyến khích họ theo đuổi những sở thích cá nhân, dành thời gian cho bạn bè và gia đình, và tìm kiếm những cơ hội phát triển bản thân.
Tôi muốn nói với tất cả những ai đang trải qua vô sinh: “Bạn không hề cô đơn. Hãy cho phép mình được buồn, được khóc, nhưng đừng để nỗi buồn ấy nhấn chìm bạn. Hãy tìm kiếm sự hỗ trợ từ gia đình, bạn bè, và những người có cùng hoàn cảnh. Và đến cuối chặng đường, kể cả khi hoa thơm không kết trái, hãy hiểu rằng hạnh phúc không chỉ đến từ việc làm mẹ. Hạnh phúc đến từ việc sống một cuộc đời ý nghĩa, yêu thương và được yêu thương.
#Bsminhchau #IVF #KienthucIVF #Mongcon #HieuveIVF #Hieuvehiemmuon #Gieomammongcon
Nguồn:
Levine, H., Jørgensen, N., Anderson, R. E., & Swan, S. H. (2022). Temporal trends in sperm count: a systematic review and meta-regression analysis. Human Reproduction Update, 29(2), 157–176. https://doi.org/10.1093/humupd/dmac035
